Sanok postanowił się powiększyć

Dowiedzieli się o tym z mediów lokalnych, relacjonujących lutowe obrady sesji rady miasta Sanoka. Pomysł wprawił ich w osłupienie, które z czasem przerodziło się w pytanie: „czy miasto może, tak bez pytania i przyzwolenia, przyłączyć do siebie wybrane miejscowości, należące do innej jednostki samorządu terytorialnego? Nawet, jeśli ich mieszkańcy są temu przeciwni?”

Informacja o zamiarze poszerzenia granic miasta Sanoka o wianuszek graniczących z nim dziewięciu sołectw z gminy wiejskiej Sanok (Bykowce, Płowce, Sanoczek, Stróże Małe, Stróże Wielkie, Trepcza i Zabłotce) i jednego z Zagórza (Zahutyń), zaskoczyła nie tylko mieszkańców tych miejscowości. Nic nie wiedzieli o tym także przedstawiciele władz obydwu gmin, zaskoczeni, że upubliczniając swe zamiary, burmistrz miasta Sanoka nie zadbał nawet o to, aby odbyć z nimi kurtuazyjną rozmowę i zadać im pytanie: - a co Wy o tym sądzicie? Do dziś takiej rozmowy nie było, mimo, iż 17 grudnia 2020 r. rada miasta Sanoka podjęła uchwałę w sprawie przystąpienia do procedury zmiany granic administracyjnych i przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w tej sprawie. Innymi słowy: psy szczekają, karawana idzie dalej!

Włodarze gminy wiejskiej Sanok oraz miasta i gminy Zagórz nie mają wątpliwości, że to pomysł chybiony, mający na względzie interes wyłącznie jednej strony, będący czymś w rodzaju koncertu życzeń dla miasta, posiadającego bardzo trudną sytuację finansową i szukającego różnych sposobów, aby wyjść z kręgu zagrożenia. 

- Jest to chęć dokonania rozbioru gminy Sanok, usprawiedliwianego potrzebą rozwoju miasta Sanoka. O tym, że wyrwanie z organizmu gminy dziewięciu znaczących sołectw spowoduje, iż gmina przestanie się rozwijać i wywoła turbulencje, nikt z twórców pomysłu nie mówi – stwierdza Anna Hałas, wójt gminy wiejskiej Sanok. – Zamiar kradzieży terytorialnej, jak ja nazywam sanocki pomysł, oceniam jako nieumiejętność wydobycia potencjału z posiadanych własnych zasobów przez włodarzy miasta, brak pomysłu na rozwój. Przykładem jest choćby wybudowana obwodnica południowa, z odkrytymi terenami. Gdzie są pomysły na ich zagospodarowanie? A przecież tworzą one znaczący potencjał rozwojowy.

– dodaje z-ca wójta gminy Sanok Paweł Wdowiak.

- To pomysł chybiony. Eksperci z dziedziny zagospodarowania przestrzennego twierdzą, że poszerzanie miast następuje w czasie, kiedy one dynamicznie się rozwijają, czego obrazem jest przyrost mieszkańców, rozwój przedsiębiorczości i wzrost zainteresowania terenami pod budownictwo, których w granicach miasta zaczyna brakować. W przypadku Sanoka nic takiego nie zachodzi, przeciwnie, można zaobserwować zjawiska odwrotne. Dlatego burmistrzowi Sanoka radziłbym w pierwszej kolejności zadbać o Sanok, a dopiero potem ewentualnie przymierzać się do wkraczania na sąsiednie terytoria. Jeśli już, to widziałbym to w formie współpracy z gminami ościennymi, jako że wspólnych, ciekawych tematów znalazłoby się wiele.

– mówi Ernest Nowak, burmistrz miasta i gminy Zagórz. 

Ktoś zyska, ktoś straci!

Zaprzecza temu druga strona, ta „do wzięcia”. W specjalnie przygotowanej na zlecenie władz gminy wiejskiej Sanok eksperckiej analizie, wskazane przez miasto argumenty za przyłączeniem nie znajdują potwierdzenia w stanie faktycznym i są oparte niemal wyłącznie na wartościowaniu życzeniowym. Szereg z nich w ogóle budzi wiele wątpliwości, bo np. jakie znaczenie ma argument „większy Sanok” przy stale zmniejszającej się jego populacji i braku propozycji dla obecnych jego mieszkańców. Z kolei argument: „miasto zyska atrakcyjne tereny pod budownictwo” z pewnością miałby jakąś moc, gdyby takich terenów ono nie miało. Tymczasem Sanok posiada wiele niewykorzystanych terenów inwestycyjnych, które są do wzięcia, a więc i ten argument można uznać za całkowicie chybiony. 

Autor analizy w podobny sposób rozprawia się z kolejnymi „plusami”. Uważa, że zwiększenie powierzchni gruntów wcale nie musi spowodować wzrostu cen nieruchomości we włączonych sołectwach. Bardzo prawdopodobne jest natomiast obniżenie cen transakcyjnych nieruchomości gruntowych w dotychczasowym obszarze miasta Sanoka, przy wystąpieniu nadpodaży gruntów z dołączonych sołectw. Trzeba się bowiem liczyć z faktem, że w warunkach nadpodaży ceny maleją. 

Poprawę komunikacji miejskiej na terenach przejętych sołectw można uznać za możliwą, chociaż przy obecnym wysokim stopniu zmotoryzowania mieszkańców podsanockich miejscowości, jest to argument o małym znaczeniu, istotny dla niewielkiego odsetka społeczności. 

Odnośnie edukacji, miasto faktycznie posiada nadpodaż w systemie opieki wychowawczej i edukacji, co wynika z odpływu młodych ludzi. Tym samym, jeśli sołectwo posiada przedszkole czy szkołę, może się spodziewać jego likwidacji, z uwagi na skorzystanie przez część mieszkańców z oferty sanockiej. 

Argument niższych kosztów życia (w mieście) nie przemawia, gdyż koszty te nie są istotnie różne, więc nie stanowią argumentu ani „za”, ani „przeciw”. 

I wreszcie odwołanie się do Rzeszowa, kompletnie nietrafione. W latach 2005-2012 mocno rozwijający się Rzeszów potrzebował terenów inwestycyjnych, których nie posiadał. Tymczasem kurczący się Sanok ma ich w nadmiarze, gorzej z chętnymi do inwestowania.

W analizie podkreśla się również, że przedstawione przez burmistrza T. Matuszewskiego korzyści wynikające z tej operacji, są niewspółmierne do skali problemów, jakie napotkają zarówno mieszkańcy Sanoka, jak i planowanych do włączenia sołectw. 

  Jednak głównym problemem, który już na samym początku dyskredytuje ten projekt, jest kompletny brak przygotowania merytorycznego, brak analiz, które oszacowałyby wpływ krótko i długoterminowego oddziaływania zmiany. W tej sytuacji uprawnione jest stwierdzenie, że przedstawione argumenty „za” są chybione, bądź wprowadzeniem w błąd obietnicą korzyści, gdy takowych nie będzie, a przynajmniej nie zostały one nigdzie potwierdzone. Takie analizy winny być przygotowane przed wystąpieniem z planem połączenia. 

A jak wyglądała praca nad rozszerzeniem granic Sanoka, świadczy najlepiej jeden fakt. Otóż, gdy w lutym, burmistrz zakomunikował radnym, iż przygotowuje taki zabieg, mowa była o siedmiu miejscowościach z gminy wiejskiej Sanok i jednej z gminy Zagórz. Należy rozumieć, że w oparciu o te podstawy (7+1) przygotowywana by cała operacja. Tymczasem w uchwale, podjętej podczas sesji 17 grudnia br., pojawiły się dwa nowe sołectwa z gminy wiejskiej Sanok: Czerteż i Międzybrodzie. W kuluarach żartowano, że to tak do równego rachunku. Nikt bowiem nie próbował tego uzasadniać. – Aż dziw, że zapomniano o bogatej Strachocinie ze źródełkiem pieniędzy w postaci podatków od PGNiG – ktoś dowcipnie zauważył. Zapytani przez jednego z dociekliwych radnych – jakie koszty generuje ta „dokładka”? – wiceburmistrz i skarbnik miasta przyznali uczciwie, że nie była robiona taka analiza. 

To, w takim razie, po co jeść tę żabę?

Planowane przyłączenie będzie umiarkowanie korzystne dla miasta Sanoka bez radykalnych cięć w wydatkach bieżących, które w pierwszej kolejności dotkną przyłączone sołectwa, z uwagi na ich rozwiniętą infrastrukturę. Realną koniecznością staną się znaczące oszczędności w wydatkach dla nowo przyłączonych miejscowości. 

O mocnym powiązaniu z finansami przygotowywanej operacji może świadczyć też sam wybór przeznaczonych do przejęcia sołectw. Na liście życzeń znalazły się bowiem miejscowości, w których jest dobra, czy nawet bardzo dobra infrastruktura, nie wymagające nakładów w momencie, gdyby stały się one dzielnicami miasta, gdyż nie odbiegają od nich poziomem. Można by zadać pytanie: dlaczego w planach włączenia do miasta zabrakło graniczących z nim takich sołectw jak Liszna? Odpowiedź jest prosta – dlatego, że wymaga ona dużych inwestycji komunalnych. 

Wskazując na korzyści, jakie przyniesie miastu powiększenie jego terytorium, zupełnie nie mówi się o tym, że operacja ta będzie miała niekorzystny wpływ na gminę wiejską Sanok, której wyrwanie wianuszka sołectw spowodowałoby określone skutki ekonomiczne i społeczne. Otóż licząca dziś 18.170 mieszkańców gmina, straciłaby 4240 osób, co stanowi 23,15 procent ogółu jej mieszkańców. W ocenie zamożności, wyłączane sołectwa oceniane są jako wysoko i bardzo wysoko zamożne, przy średniej zamożności całej gminy. Oderwanie dziewięciu sołectw spowoduje utratę 3.427,8 ha, co stanowi 14,8 procent powierzchni gminy. Wartość wyłączanego wraz z sołectwami budżetu szacuje się na 21,9 mln. zł, co stanowi 23,15 procent dochodów budżetowych. Natomiast wydatki zmniejszyłyby się o 15,4 mln. zł (14,8%). A zatem potencjalna różnica w finansowaniu to 6,5 mln zł. na niekorzyść gminy Sanok. Wartość ta może stanowić realne zasilenie budżetu miasta. W przeciwieństwie do tego, nastąpi destabilizacja budżetu gminy wiejskiej Sanok. Z dobrze prosperującej jednostki samorządu terytorialnego może ona mieć problemy z realizacją podstawowych zadań.   

Jest wiele innych problemów, które spowoduje oderwanie od gminy Sanok dziewięciu jej sołectw. Zwraca na nie uwagę zastępca wójta Paweł Wdowiak; - Realizujemy różne projekty, z różnych programów. Obowiązuje mechanizm mówiący o ich trwałości. Kto będzie za to odpowiadał? Mamy rozpoczęte prace projektowe, wiążące nas umowy z projektantami. Czy mamy je wstrzymać? 

Kto zadecyduje? Mieszkańcy, samorządowcy czy politycy?

- To mieszkańcy decydują w jakiej małej ojczyźnie chcą żyć. Wynika to z faktu, jakie więzi kulturowe, wspólnotowe i przestrzenne łączą ich ze sobą, jakie warunki życia stwarza im samorząd, jak dba o ich interesy.

– twierdzi Ernest Nowak, burmistrz miasta i gminy Zagórz. 

– My chcemy przynależeć do gminy wiejskiej Sanok, z którą związani jesteśmy od lat, mając realne środki finansowe, którymi sami gospodarujemy i realizując wytyczone przez się plany.

– określiła się Bogusława Kaczmarska. 

Włodarze podsanockich gmin podkreślają także, iż samo przedstawienie pomysłu poszerzenia granic miasta przez włączenie doń wybranych sobie sołectw bez konsultacji z nimi, bardzo negatywnie wpłynęło na klimat społeczny w gminie, nadając mu charakter konfliktu. 

17 grudnia br., przed sesją rady miasta Sanoka, na której planowano przedstawienie tematu poszerzenia granic miasta i dyskusję w tej sprawie, mieszkańcy kilku miejscowości zorganizowali pikietę. Na jednym z transparentów, wyrażających ich stosunek do poczynań władz miasta, napisali: „Wieś Zabłotce w demokracji, wbrew sanockiej okupacji”. Przyszli, pomimo iż dzień wcześniej władze ograniczyły ten punkt porządku obrad wyłącznie do podjęcia uchwały w sprawie przystąpienia do procedury zmiany granic administracyjnych i przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami.  W trakcie obrad przekazano radnym informację, iż konsultacje w sprawie zmiany granic odbędą się w styczniu 2021 roku, a ostateczna decyzja Rady Ministrów w tej sprawie spodziewana jest do końca lipca 2021 r. 

A co na to wszystko radni? – Jeśli ma dojść do poszerzenia granic Sanoka, to jestem „za”, ale tylko w przypadku, gdy nastąpi to w porozumieniu i zgodzie z mieszkańcami i we współpracy z gospodarzami tych gmin. To ma być wspólne ich zdanie – stwierdził radny Sławomir Miklicz. Ktoś inny dodał, że dotychczasowy brak skonsultowania się z władzami zainteresowanych gmin, to nic innego jak wejście na ścieżkę wojenną z sąsiadami. Burmistrz Sanoka Tomasz Matuszewski nie krył niezadowolenia z treści tych wystąpień. Skwitował je krótko: -„Chcemy przeprowadzenia konsultacji społecznych, ale też chcemy, aby to głos mieszkańców się liczył, nie polityków!” 

A jaki jest głos mieszkańców? Spójrzmy jeszcze raz na transparenty, z jakimi stawili się na pikiecie 17 grudnia.; „Nie róbcie z nas ciemnoty!” – proponował władzom miasta jeden z nich. Drugi, spokojniejszy, podkreślał walory życia na wsi: „Wieś spokojna, wieś wesoła, Sanok zabrać nas nie zdoła”. Zapowiadają się gorące wiosna i lato.